ظرفیت فلسفه‌ی صدرایی در تحلیل چالش‌های انسان‌شناختی فضای سایبر

از میان چالش‌های متعدد فضای سایبر چهار چالش حضور سایبری، آگاهی سایبری، ایمان در فضای سایبر و نیهلیسم سایبری از مهم‌ترین چالش‌های انسان‌شناختی این فضا به شمار می‌روند. انسان مجازی به‌وسیله‌ی هویت آنلاین و از طریق دیگر امکانات فضای سایبر دست به گسترده کردن حضور خود زده است. به نحوی که امروزه ما با یک پساانسان مواجه ایم. در مسئله آگاهی سایبری تغییرات بزرگی مانند بمباران اطلاعاتی، جایگزین شدن اطلاعات به‌جای معرفت، آبشارهای اطلاعاتی و گوگل دانی در حیات انسان رخ داده است. فضای سایبر همچنین با هم‌سطح سازی همه جانبه میزان نیهلیسم انسان معاصر را بیشتر کرده است. در خصوص چالش ایمان در فضای سایبر باید گفت که عواملی مانند استحاله وجودی در فضای سایبر و فقدان رابطه حضوری و وجودی در این فضا خطراتی را برای ایمان انسان مجازی به‌همراه دارد. هرچند که ظرفیت‌های بسیار بزرگی مانند افزایش دسترسی به محتوای دینی و تقویت برخی گزاره‌های دینی از طریق پیشرفت‌های فضای سایبر -علی‌الخصوص- هوش مصنوعی قابل انکار نمی‌باشد. مبتنی بر حکمت متعالیه با توجه به این‌که سعه و انبساط وجودی در خود وجود انسان اتفاق می‌افتد و نمی‌تواند مبتنی بر غیر باشد، حضور سایبری را نمی‌توان به ‌معنای واقعی کلمه حضور نامید. چرا که عامل تکیه به غیر چه از نظر سخت‌افزاری(ابزارهای اتصال) و چه از نظر نرم‌افزاری(ضرورت کنش و تعامل) در این فضا کاملاً واضح است. همچنین در خصوص مسئله آگاهی سایبری باید بیان کنیم که حجم زیادی از آگاهی ادعایی در فضای سایبر در قالب گوگل دانی و اتصال سریع به انبوه اطلاعات است که این آگاهی در حکمت متعالیه نمی‌تواند به‌عنوان علم قلمداد گردد. چرا که براساس حکمت متعالیه بین علم و عالم و معلوم اتحاد برقرار است و علم عالم از او جدایی ندارد. فضای سایبر همچنین با تأثیر منفی که بر روی مقدمات حرکت انسان به سوی مقام انسان کامل می‌گذارد باعث تشدید نیهلیسم می‌شود. چرا که حیات انسان کامل پرمعناترین حیات است و در سیر حرکت به سمت این مقام است که زندگی معنادار خواهد بود. در مسئله ایمان عواملی مانند تقلید گرایی در فضای سایبر و کمبود رابطه حضوری و وجودی با خداوند و غفلت سایبری باعث تأثیر منفی بر روی ایمان شده‌است. در کنار تمامی جنبه‌های منفی که از فضای سایبر درخصوص چالش‌های فوق بیان شد، فضای سایبر ظرفیت‌های زیادی در جهت ایفای نقش مثبت دارد. این فضا با زمینه‌سازی و مستعد کردن نفس در زمینه‌های مختلف مانند تقویت قوه‌ی خیال، مستعد کردن نفس از طریق حضور ساییری جهت تجربه‌ی حضور حقیقی و...می‌تواند به انسان مجازی در چالش های انسان‌شناختی مذکور کمک نماید.